Welke maatregelen moet ik treffen wanneer ik mijn lichaam ter beschikking wil stellen?
Wij raden u aan om uw overwegingen te bespreken met uw naasten. Mocht u besluiten dat u uw lichaam ter beschikking wilt stellen, dan kunt u contact opnemen met Erasmus MC, afdeling Neurowetenschappen-Anatomie. U krijgt dan de zogenoemde ‘terbeschikkingstellingscodicillen’ toegezonden. Door dit codicil in tweevoud eigenhandig over te schrijven, bevestigt u dat u na uw overlijden uw lichaam ter beschikking stelt van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Eén codicil dient u aan ons retour te zenden, waarna u een inschrijvingsbevestiging ontvangt. Deze bevestiging is echter geen garantie dat wij uw lichaam na overlijden zullen accepteren. Het wel of niet accepteren van het lichaam kan pas beoordeeld worden na overlijden (zie vraag 6).
Wat gebeurt er precies met een lichaam dat ter beschikking is gesteld?
Binnen 24 – 48 uur na het overlijden wordt het lichaam naar het faculteitsgebouw van het Erasmus MC vervoerd. Daar wordt het zodanig geprepareerd dat vorm en kleur van de weefsels zoveel mogelijk behouden blijven.
Vervolgens wordt het lichaam gebruikt voor (geneeskunde) onderwijs of anatomisch onderzoek. Kleine groepen studenten bestuderen, onder leiding van een anatoom of andere specialist de anatomie van het lichaam. Door middel van ontleding leren zij de driedimensionale anatomische ‘landkaart’ uitgebreid kennen. De studentenbeschouwen dit onderwijs als essentieel en onmisbaar in hun opleiding tot arts of paramedisch specialist (bijv. fysiotherapeut). Tijdens dit vaardigheidsonderwijs in de zogeheten snijzaal wordt er altijd respectvol met de lichamen omgegaan.
Daarnaast vindt er ook anatomisch onderzoek plaats. Er wordt onderzoek gedaan naar hoe het menselijk lichaam werkt en is opgebouwd. Er vinden geen pathologische onderzoeken plaats. Met andere woorden wordt er geen onderzoek gedaan naar mogelijke ziektebeelden van de overledene of oorzaak van overlijden.
Welke acties moeten mijn nabestaanden ondernemen na mijn overlijden?
Wat er verwacht wordt van de nabestaanden staat beschreven in de tekst die u bij het codicil aantreft. Een van uw nabestaanden bellen na uw overlijden z.s.m. (binnen 12 uur na overlijden) naar de afdeling Neurowetenschappen - Anatomie (010 7043279). Met de dienstdoende medewerker worden dan de procedures doorgesproken. Bij geen gehoor, ‘s avonds of in het weekend kan er gebeld worden met uitvaartondernemer Meenhuis & van der Kraan via 010 4132582. De regels met betrekking tot de terbeschikkingstelling staan bovendien op het codicil vermeld. Indien u in de nacht (na 23:00u) komt te overlijden, dan kunnen uw nabestaanden de eerstvolgende ochtend bellen.
Is afscheid voor mijn naasten mogelijk wanneer ik mijn lichaam ter beschikking stel?
Zeker. De uitvaartondernemer zal in overleg met uw nabestaanden de afspraak maken wanneer uw lichaam opgehaald mag worden. Uw nabestaanden kunnen hierin de wensen kenbaar maken voor afscheid, tot maximaal 48 uur na overlijden. Zodoende hebben de nabestaanden, indien gewenst, de gelegenheid om op hun eigen manier afscheid te nemen. Dit kan op dezelfde wijze gebeuren als bij een begrafenis of crematie, met een koelinstallatie in huis (tot 24 uur na overlijden) of bij het rouwcentrum van de uitvaartondernemer. U doet er goed aan hierover vooraf te overleggen met uw naasten en de afdeling Neurowetenschappen Anatomie.
Nadat het lichaam in het Erasmus MC is binnengekomen, is er geen individuele plechtigheid meer mogelijk. Wel organiseert het Erasmus MC ieder jaar een herdenkingsbijeenkomst voor de nabestaanden van overledenen die hun lichaam in dat bewuste jaar hebben gedoneerd. Op de gemeentelijke begraafplaats Hofwijk staat bovendien een monument ter nagedachtenis aan mensen die hun lichaam ter beschikking hebben gesteld. Nabestaanden kunnen daar op elk moment naartoe om hun dierbare te gedenken. Tenslotte ligt in het onderwijscentrum van het Erasmus MC een boek in een (afgesloten) vitrine met daarin de namen van degenen die hun lichaam ter beschikking stelden van wetenschap en onderwijs.
Zijn er kosten verbonden aan het ter beschikking stellen van mijn lichaam?
In principe zijn er geen kosten verbonden aan het ter beschikking stellen van uw lichaam. De kosten van het transport van uw lichaam naar het Erasmus MC, de aanvraag van het ‘verlof tot ontleding’ bij de gemeente en de uiteindelijke crematie zijn voor het Erasmus MC.
De volgende eventuele kosten zijn wel voor de nabestaanden of vallen mogelijk onder uw uitvaartverzekering:
- De koelinstallatie die thuis geplaatst moet worden, indien uw naasten meer tijd voor afscheid wensen;
- Afscheid bij het rouwcentrum, indien uw naasten meer tijd voor afscheid wensen;
- De begrafenis of crematie kosten indien wij uw lichaam niet kunnen accepteren (zie vraag 6);
- Mortuarium kosten indien u in het ziekenhuis, anders dan het Erasmus MC, overlijdt en eerst wordt overgebracht naar het mortuarium van het betreffende ziekenhuis.
Moet ik mijn uitvaartverzekering aanhouden?
Ja, dat is wel aan te raden. Het kan zijn dat het niet mogelijk is om een lichaam te accepteren. Redenen hiervoor kunnen onder andere zijn: ernstige verminking door ziekte, ongeval of operatie, infectieziekten, op niet-natuurlijke wijze komen te overlijden, overlijden in het buitenland of een te late melding van overlijden. Bij uitzonderlijke omstandigheden kan ook gebrek aan opslagcapaciteit een reden zijn om iemand niet te accepteren. In dat geval zal de uitvaart geregeld en betaald moeten worden door de nabestaande, het aanhouden van de uitvaartverzekering wordt hierom geadviseerd.
Orgaandonatie of terbeschikkingstelling aan onderwijs en wetenschap?
Het is mogelijk om naast de ter beschikking stelling óók als orgaandonor ingeschreven te staan. Echter, wanneer u na overlijden organen doneert, is het helaas niet meer mogelijk om uw lichaam ter beschikking te stellen. Het tekort aan organen ten behoeve van transplantatie is groot. Wij adviseren aan personen jonger dan 50 jaar dan ook om altijd eerst orgaandonatie te overwegen. Met orgaandonatie kunnen immers rechtstreeks levens worden gered. Mocht het lichaam door ziekte niet geschikt zijn voor orgaandonatie, dan kan het nog wel geschikt zijn voor de ter beschikking stelling van de wetenschap.
Wat gebeurd er met mijn lichaam als het onderwijs en/of onderzoek is afgerond?
Wanneer het onderwijs en/of onderzoek is afgerond, zullen de stoffelijke resten worden gecremeerd bij de gemeentelijke begraafplaats & crematorium Hofwijk te Rotterdam, waarna de as zal worden verstrooid op het strooiveld van de begraafplaats. Uw nabestaanden zullen geen bericht ontvangen wanneer de crematie plaats zal vinden.
